Wat is leiderschap?

Leiderschap

Met goed leiderschap inspireer en beïnvloed je andere mensen om dingen te doen die ze normaal misschien niet zouden doen. Leidinggeven hoeft niet per se verbonden te zijn aan bepaalde rol of positie in een organisatie, maar kan jou er wel brengen. In geval van goed leidinggeven is het belangrijk om de lead te nemen in projecten door je expertise en visie erop los te laten.

Het is belangrijk om voorop te lopen en andere mensen aan te sturen en te motiveren. Niet iedereen is een geboren leider en er zal dan ook hard gewerkt moeten worden om jezelf te ontwikkelen tot een echte leider. De term ‘baas’ is dan ook allang verleden tijd, aangezien niet elke leider ook daadwerkelijk een ‘goede’ leider is.

Wat is leiderschap?

Leiderschap kent veel betekenissen en definities, maar wat is nu de daadwerkelijke leiderschap betekenis? Leiderschap is het proces waarin een individu anderen aanstuurt, motiveert en inspireert om een specifiek doel te verwezenlijken. Dit gebeurt door de expertise en visie van een individu over te brengen op anderen, het individu (leider) zal hen hierbij ondersteunen en aansturen.

Een leider kan het werk- en interactieproces beïnvloeden door beloningen en sancties op te stellen. Hiermee beïnvloed je anderen om bepaalde werkzaamheden uit te voeren die een positieve invloed hebben op het te verwezenlijken doel.

Definitie van leiderschap

Een klassieke leiderschap definitie luidt: “Het beïnvloeden van andere individuen om hen iets te laten doen wat ze normaal niet zouden doen“. Met andere woorden, het aansturen, motiveren en inspireren van anderen om hen dingen te laten doen die zij uit zichzelf niet of minder snel zouden doen.

Hiervoor is een concreet plan nodig waarin jij als leider de leiding neemt en een goede taakverdeling maakt. Door een duidelijk plan te maken en volgers te informeren en aan te sturen kan er een nauwe samenwerking tot stand komen waarbij het realiseren van een specifiek doel de hoofdzaak is.

Verschillende vormen van leiderschap

Leiderschap kent verschillende vormen, waaronder formeel- en informeel leiderschap. Maar wat is nu precies het verschil tussen deze twee vormen van leidinggeven? En wat is de invloed van de verschillende vormen op een groep waar je leiding aangeeft? Vaak worden deze twee vormen van leiderschap niet in combinatie met elkaar toegepast, maar door een juiste verhouding te vinden is het zeker mogelijk. Hieronder leggen we je graag meer uit over informeel- en formeel leiderschap.

Formeel leiderschap

Als we het hebben over leiderschap wordt er vaak gedacht aan een manager of leidinggevende in een organisatiecultuur. Zij formuleren een bepaalde visie of doel en geven de groep richting over hoe dit doel gerealiseerd moet worden, vaak zonder inbreng van de volgers. De leider legt verantwoording af aan de belanghebbende binnen en buiten de organisatie over de besluiten die hij of zij neemt. Zaken als hiërarchie, formele macht en positie spelen hierbij een belangrijke rol en daarom wordt het ook wel formeel leiderschap genoemd.

Informeel leiderschap

Naast formeel leiderschap heeft elke groep volgers ook informeel leiderschap nodig. Informele leiders zijn mensen die zich vanuit innerlijke motivatie verbinden aan een bepaalde opdracht of taak. Doordat zij zich geïnspireerd verbinden aan een project en er alles voor doen, ongeacht hun rol of positie binnen de groep, motiveren zij onbewust anderen in de groep.

Informeel leiderschap kenmerkt zich in duidelijke en heldere communicatie waarbij er ook wordt geluisterd naar de visie en bevindingen van volgers. Zij stellen kritische vragen, nemen initiatief, leggen verbindingen en zijn vaak energiek, wat een positieve invloed heeft op het verloop van een project. Daarnaast luisteren zij goed naar anderen, kunnen zij op een opbouwende manier feedback ontvangen en leren ze van hun fouten.

Informele leiders zijn geen personen die andere mensen iets opleggen, maar hen (vaak onbewust) ondersteunen, motiveren en inspireren door zelf geïnspireerd en gemotiveerd te blijven.

Leiderschap kent verschillende stijlen

Leiderschap kent verschillende stijlen en concepten en daar zijn tal van verschillende boeken over geschreven. Hierbij worden verschillende stijlen van leiderschap besproken en vergeleken met elkaar. Hieronder gaan we iets dieper in op deze verschillende theorieën en concepten.

1. Democratisch leiderschap: democratisch leiderschap werkt precies zoals de naam doet vermoeden. Elk teamlid mag zijn eigen input geven waarna de leider op basis van de input beslissingen neemt. Hierdoor heeft ieder individu zeggenschap over de richting van een project en wordt er ook een stukje verantwoording bij hen neergelegd.
2. Autocratisch leiderschap: bij autocratisch leiderschap zal de leider alleen beslissingen nemen en de richting van een project bepalen, zonder input van anderen. Alles zal dan moeten verlopen volgens de termen van de leider en er zal geen zeggenschap zijn voor teamleden.
3. Strategisch leiderschap: in het geval van strategisch leiderschap zit de leider op het kruispunt van de belangrijkste bedrijfsactiviteiten en de groeimogelijkheden. Hierbij wordt er rekening gehouden met de werkzaamheden van teamleden, terwijl de last van bijkomende werkzaamheden goed worden opgevangen. De werkomstandigheden blijven hierdoor voor iedereen stabiel wat rust geeft op de werkvloer.
4. Transformationeel leiderschap: bij transformationeel leiderschap zal een leider zijn/haar werknemers pushen om steeds betere prestaties te leveren. Zo kan het zijn dat alle werknemers een lijst krijgen met taken/doelen die binnen een bepaald tijdsbestek uitgevoerd dienen te worden. Na verloop van tijd zal de lijst met taken uitgebreid worden waardoor je als werknemer wordt aangemoedigd om beter te gaan presteren.
5. Transactioneel leiderschap: transactioneel leiderschap is een vorm van leidinggeven waarbij werknemers beloond kunnen worden op basis van prestaties. Wanneer je als werknemer een bepaald doel haalt kun je in aanmerking komen voor een bonus. Hiermee worden werknemers gemotiveerd om hun doelen te halen.
6. Coachende Stijl leiderschap: bij leiderschap in coachstijl ligt de nadruk voornamelijk op de persoonlijke groei en succes van individuen binnen de organisatie. De leider zal in dit geval de sterke punten en eigenschappen van individuele werknemers identificeren en voeden. Ook richten zij zich op strategieën om de samenwerking tussen werknemers te bevorderen.

Wat zijn kenmerken van goed & effectief leiderschap?

Er bestaan, zoals je wellicht al hebt gelezen, verschillende concepten en theorieën over goed en effectief leiderschap. Bij goed leiderschap behoren over het algemeen bepaalde kenmerken waaraan een leider moet voldoen om daadwerkelijk een ‘goede’ leider te zijn.

Verschillende boeken hebben zich hierover uitgesproken en bepaalde leiders gevolgd, geobserveerd en geanalyseerd. Hieruit is een concept gekomen van kenmerken die een goede leider moet hebben. We hebben hieronder een aantal voorbeelden voor je opgesomd.

• Focus op teamontwikkeling (groei van individuele teamleden);
• Communiceert effectief;
• Bezit vaardigheden voor het oplossen van moeilijkheden en problemen;
• Geeft prioriteit aan persoonlijke ontwikkeling van teamleden;
• Luistert actief naar anderen;
• Delegeert werk op een effectieve manier;
• Neemt altijd volledige verantwoordelijkheid;
• Heeft een duidelijke visie;
• Laat merken dat hij/zij om anderen geeft;
• Blijft op de hoogte van trends en ontwikkelingen;
• Toont innerlijke passie en motivatie voor het werk;
• Moedigt anderen aan tot strategisch denken;
• Heeft respect voor anderen en hun werk;
• Is empathisch met andere teamleden (hoge emotionele intelligentie);
• Zijn te allen tijde zichzelf;
• Nemen altijd de regie in eigen handen (met input van werknemers);
• Weten altijd wat er speelt binnen een organisatie.

Het is een hele waslijst van kenmerken die een goede leider nodig zal hebben om effectief leiderschap te voeren. Het gaat hierbij niet alleen om vaardigheden met betrekking tot prestaties, maar voornamelijk ook om persoonlijke eigenschappen.

De relatie tussen leiders en volgers is essentieel

De relatie tussen een leider en zijn volgers is essentieel voor een goede samenwerking. Als leider moet je dan ook beschikken over bepaalde eigenschappen die ervoor zorgen dat volgers zich op hun gemak voelen en gemotiveerd raken door jouw manier van doen. Hierbij gaat het niet alleen om prestatiegerichte eigenschappen, maar ook om persoonlijke eigenschappen. Ook weten hoe om te gaan met medewerkers is van groot belang om geen frictie binnen het team te krijgen.

Als je mensen commandeert en alleen aanstuurt op basis van jouw eigen visie kan een samenwerking op ten duur gaan botsen. Het is daarom verstandiger om als leider goed naar je volgers te luisteren en hun input te verwerken in jouw visie en plan. Daarbij is het wel goed om je volgers uit te dagen en ze te laten werken aan persoonlijke ontwikkeling. Hierdoor kan het menselijk kapitaal van medewerkers goed naar voren komen, waardoor er optimaal gebruik van talenten gemaakt kan worden.

Geef ze nu en dan verantwoordelijkheden voor bepaalde taken zodat ze blijven groeien en niet op hetzelfde niveau blijven hangen. Daarnaast is persoonlijke tijd voor iedere werknemer een goede toevoeging om de werkrelatie niet alleen professioneel, maar ook deels persoonlijk te houden. Laat zien dat je zelf ook een mens bent en niet per se beter bent dan je volgers.

Verschuiving van leiderschap

De laatste jaren zien we een verschuiving van leiderschap optreden, wat inhoudt dat de vorm van leidinggeven aan het veranderen is. Dit komt doordat mensen steeds vaker inspraak willen hebben in bepaalde zaken en daarin graag mee willen denken. Waar een baas voorheen (meestal) alles bepaalde en de volgers hem/haar volgden ontstaat er steeds meer een sfeer van groepsverband, waarin de leider enkel de knoop doorhakt.

Door nauwer samen te werken en als leider te luisteren naar de visie en toekomstbeelden van werknemers, ontstaat er een aangenamere werksfeer. Een betere werksfeer zorgt over het algemeen voor betere prestaties en meer motivatie om te groeien. De democratische vorm van leiderschap, die we tegenwoordig steeds meer in de praktijk zien, heeft positieve invloeden op de groeimogelijkheden van bedrijven en de toekomstperspectieven van werknemers.

Ook interessant voor jou: situationeel leiderschap

Donkere kanten van leiderschap

Ja, je leest het goed, helaas zitten er ook donkere kanten aan leiderschap en het is in het verleden vaker voorgekomen dan je denkt. Zo raken leiders van snelgroeiende bedrijven steeds minder betrokken met hun werknemers en hebben ze nauwelijks nog zicht op de operationele werkzaamheden van een bedrijf. Uiteraard zorgt de staf op de werkvloer er in dergelijke gevallen voor dat alles goed verloopt, maar toch heeft dit vaak invloed op werknemers. Openheid in communicatie wordt tegenwoordig veel waarde aan gehecht, het is dus belangrijk om volgers altijd op de hoogte te houden van belangrijk zaken die spelen.

Bovendien kan het zo zijn dat sommige leiders zich verliezen in de wereld van geld en macht (poen en prestige). Doordat zij zich voornamelijk nog maar richten op het verdienen van steeds meer geld, kunnen de belangen van de werknemers worden vergeten. Als leider is het belangrijk om altijd dicht bij jezelf te blijven en rekening te houden met de belangen van je volgers!